Hoofdstuk 4 - Gestalt

Gestalt: zorgt bij de visuele communicatie voor een weldadige orde die de markers van visuele informatie op het rechte spoor houdt en de gebruikers pleziert

Ons visueel systeem wordt vaak vergeleken met een camera (onze ogen).

Onze hersenen doen meer dan alleen maar plaatjes kijken: zij interpreteren deze, koppelen de visuele informatie aan andere zintuiglijke waarnemingen zoals geluid, geur, evenwicht, veranderingen in tijd en gevoelsprikkels zoals warmte, kou en pijn. Met behulp van eerdere ervaringen proberen de hersenen iets zinvols van de binnenkomende boodschappen te maken.

Interpretatie: al onze visuele en andere waarnemingen passeren filters die onze hersens dankzij talloze eerdere waarnemingen die zijn opgebouwd.

Perceptie: wat we vervolgens, dankzij deze filters, denken waar te nemen.

Iedereen heeft in de loop van z'n leven zijn eigen filters gevormd, als gevolg van het voor ieder individu verschillende samenspel van culturele en persoonlijke ervaringen.

Wet van kernachtigheid: wanneer we visuele informatie verwerken, maken onze hersenen er een beeld van dat: 

- symmetrisch is

·      - de simpelst mogelijke vormen bevat

·      - het geringste aantal vormen bevat

Eenvoud is het kenmerk van Gestalt

Goed toepassen van Gestaltwetten zorgt voor:  

·     - visuele orde

·     - visueel begrip

·     - lagere 'breinbelasting'

Sorteren (weten wat bij elkaar hoort)  is een van de belangrijkste functies van Gestaltwetten

De zeven sorteerregels uit Veranderdiagnose:

1. Betekenisvolheid ( dat wat het meest betekenisvol is):

·      Wet van voorgrond en achtergrond

·      Wet van eenvoud

2. Nabijheid (dat wat dicht bij elkaar zit):

·      Wet van nabijheid

3. Similariteit (dat wat van gelijke soort is):

·      Wet van overeenkomst

·      Wet van symmetrie

·      Wet van gelijke achtergrond

·      Wet van gelijke bestemming

4. Bewegingsrichting (dat wat dezelfde kant uit beweegt):

·      Wet van gelijke bestemming

5. Gebied (dat wat in dezelfde ruimte zit):

·      Wet van gelijke achtergrond

·      Wet van ingeslotenheid

6. Verbondenheid (dat wat fysiek verbonden is):

·      Wet van het ingevulde hiaat

·      Wet van continuïteit

7. Synchroniteit (dat wat tegelijk gebeurt):

·      Wet van gelijke bestemming

Wet van voorgrond en achtergrondWe organiseren onze waarnemingen door voor- en achtergrond van elkaar te onderscheiden

Figure-ground-fenomeen (psycholoog Edgar Rubin)

Sommige onderdelen van een afbeelding spelen een prominente rol:  de figures

Sommige onderdelen worden naar de achtergrond verdrongen: de ground

Wet van eenvoudVoorwerpen worden waargenomen in de meest eenvoudige vorm

Eenvoud wordt niet bereikt door alles weg te halen, maar door enkel de juiste dingen over te houden

Wet van nabijheidElementen die zich dicht bij elkaar bevinden, worden als groepen gezien. Elementen die zich ver van elkaar bevinden, word als onafhankelijk van elkaar waargenomen.
Door deze wet goed toe te passen, kunnen misverstanden uitgesloten worden.

Wet van overeenkomstElementen die op elkaar lijken, worden als groep waargenomen. Elementen die veel van elkaar verschillen, worden als aparte elementen waargenomen.
Goed gebruik van deze wet:  visuele producten gebruiksvriendelijk (kleur/ achtergrond/ textuur/ materiaal/ patroon/ hoeveelheid/ vorm/ locatie)

Wet van symmetrie  Symmetrische beelden worden als eenheid ervaren, zelfs al ze op afstand van elkaar staan. Zolang 'zondigen' tegen de Wet een kwestie van smaak is en niet van slordigheid is er niets aan de hand.

Wet van gelijke achtergrondVoorwerpen met een gelijke achtergrond vormen een geheel.

Wet van gelijke bestemming Dingen die dezelfde kant op bewegen, worden als eenheid gezien. (Is van belang bij bewegende beelden, film, video, internet). (Een uitbreiding van de Wet van overeenkomst).

Wet van geslotenheid Zelfs als een visuele prikkel afwezig is, wil ons brein een regelmatig plaatje afmaken. (Deze wet is verdeeld in twee subwetten, zie hieronder)

Wet van ingeslotenheid 

Voorwerpen omrand door een lijn worden als geheel gezien. Voorwerpen van elkaar gescheiden door een lijn worden als aparte elementen waargenomen.

Wet van continuïteit
Voorwerpen die in een doorgaande lijn of volgorde zijn geplaatst, worden als geheel waargenomen en aan elkaar gekoppeld in tijd en/of plaats. (Volledige geslotenheid is niet noodzakelijk om toch het geheel te kunnen waarnemen)

Wet van ervaring We zijn geneigd objecten die we waarnemen te vergelijken en te koppelen aan dingen die we al kennen.

Wet van het focuspuntIedere visuele voorstelling heeft een centraal punt nodig waar de aandacht naar toe getrokken wordt.

Gestalt als totaalbeleving Alle zintuigen werken mee aan het verwerken van informatie. De totaalbeleving van alle wetten (een goed prototype van de totaalbeleving – en een leerschool voor veel musea en vermaakcentra – is de Zweedse winkelketen IKEA, Gestalt in optima forma. Alles klopt er, zelfs de namen van de producten).

Afbeelding gestalt:

Ik heb voor deze afbeelding gekozen omdat er veel van de gestaltwetten op toe te passen zijn. Bijvoorbeeld:

- Wet van voor en achtergrond: sommige stukken (lijnen/stippen) zijn met andere verf gemaakt        waardoor zij uitsteken. 

- Wet van nabijheid: er zijn onderdelen die als groep worden gezien (stippen).